زنگ خطر جمعیت صفر در سال ۱۴۲۰
زنگ خطر جمعیتی برای کشور به صدا درآمده و رییس بیمارستان مهدیه نیز هشدار داد که اگر روند فعلی ازدواج و فرزندآوری ادامه یابد، نرخ رشد جمعیت کشور تا سال ۱۴۲۰ به صفر میرسد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی و به نقل از ایسنا، دکتر شهرزاد زادهمدرس رییس بیمارستان مهدیه ضمن بیان این مطلب تاکید کرد: رشد جمعیت باید همراه با توجه به سلامت مادران و نوزادان باشد؛ زیرا در غیر این صورت سبب افزایش فشار مالی و اجتماعی بر کشور و نظام سلامت خواهد شد.
این متخصص زنان و زایمان با اشاره به افزایش سن ازدواج و نخستین بارداری در کشور افزود: باید در زمینه جمعیت واقعبینانه تصمیم گرفت و اگر خواهان افزایش جمعیت هستیم، باید سلامت مادران و حمایت از زوجهای جوان در کانون سیاستگذاریها قرار گیرد.
وی با اشاره به خلاهای قانونی در برخی درمانهای ناباروری از جمله اهدای تخمک، جنین و رحم اجارهای معتقد است که در نبود قوانین شفاف، احتمال بروز بحرانهای اخلاقی و حقوقی در آینده زیاد خواهد بود.
دکتر زاده مدرس افزود: به طور قطع، نمیتوان از چالشهای این حوزه جلوگیری کرد اما با استفاده از راهکاری قانونی میتوان این حوزه را مدیریت کرد.
رییس بیمارستان مهدیه با اشاره به بحران مالی بیمارستانهای تک تخصصی گفت: تراز مالی بیمارستان مهدیه تا پایان سال منفی ۱۵ درصد است. حدود نیمی از درآمد سالانه بیمارستان صرف پرداخت حقوق کارکنان میشود و بیمهها نیز با تاخیر ۵ تا ۶ ماهه مطالبات را پرداخت میکنند.
نگاهی به تاریخچه و ارایه خدمات در بیمارستان مهدیه
دکتر شهرزاد زاده مدرس رییس بیمارستان مهدیه در گفتوگویی تفصیلی با ایسنا، درباره تاریخچه بیمارستان مهدیه تهران اظهار داشت: مرحوم مهدی صبوحی از تجار قدیم شهر تهران و واقف بیمارستان مهدیه تهران است که نسبت به وقف این مرکز درمانی به منظور درمان بیماران نیازمند اقدام میکند.
وی افزود: ساختمان اداری بیمارستان مهدیه که نخستین ساختمان این مرکز آموزشی، درمانی و پژوهشی به حساب میآید در سال ۱۳۴۲ احداث شده و در گذر زمان به تعداد طبقات آن افزوده شد. وزارت بهداری، این بیمارستان را در سال ۱۳۴۳ به طور رسمی افتتاح کرد.
دکتر زاده مدرس با بیان این که زمین وقفی بیمارستان مهدیه ۲۷هزار مترمربع است، گفت: ساختمان اصلی حدود دو دهه پس از افتتاح بیمارستان یعنی در سال ۱۳۶۵ احداث شد و در قالب یک مرکز درمانی تخصصی ویژه زنان به ارایه خدمت پرداخت. پس از مدتی، بیمارستان مهدیه تحت پوشش دانشگاه علومپزشکی شهید بهشتی قرار گرفت و در قالب مرکز آموزشی، درمانی و پژوهشی از آن بازه زمانی تا به امروز فعالیت میکند.
این متخص زنان و زایمان با بیان این که تعداد تختهای فعال بیمارستان مهدیه از تعداد تختهای مصوب این مرکز آموزشی، درمانی و پژوهشی کمتر است، توضیح داد: گرچه تعداد تختهای مصوب این بیمارستان ۳۰۰ مورد است اما ۱۳۳ تخت فعال دارد.
وی افزود: با توجه به اینکه بیمارستان مهدیه یک مرکز درمانی تخصصی ویژه زنان به حساب میآید، عمده خدماتی که ارایه میدهیم شامل خدمات بارداری، سلامت باروری، بارداری ایمن، زایمان خوشایند و کمک به فرزندآوری است. ICU، CCU و NICU نیز به منظور ارایه خدمات ویژه در این مرکز در دسترس است.
دکتر زادهمدرس درباره پلیکلینیک تخصصی بیمارستان مهدیه توضیح داد: فرایند ساخت ساختمان پلیکلینیک از سال ۱۳۹۹ آغاز شد و به همت خیرین در سال گذشته به پایان رسید و مورد بهرهبرداری قرار گرفت. در حال حاضر، ۲۰ درمانگاه سرپایی در این پلیکلینیک مستقر هستند.
وی با بیان این که خدمات بیمارستان مهدیه به بارداری محدود نمیشود، گفت: تمام مسایل و مشکلات مربوط به سلامت زنان را در این مرکز در کانون توجه قرار دادیم. مثل خدمات مربوط به درمان سرطان پستان که یکی از شایعترین سرطانها در میان زنان ایرانی به حساب میآید.
به گفته وی تمام مداخلات درمانی سرطان پستان از تشخیص تا درمان(شامل جراحی، بازسازی پستان و شیمیدرمانی) برای گروه هدف یعنی مبتلایان به این بیماری در این مرکز ارایه میشود. ارایه خدمات اورولوژی و خدمات حوزه زیبایی شامل جراحی پلاستیک نیز از دیگر خدمات این مرکز به حساب میآید.
رییس بیمارستان مهدیه توضیح داد: ارایه خدمات درمان ناباروری سطح ۳ و درمان دیابت از دیگر خدماتی است که در این مرکز ارایه میشود؛ به نحوی که حدود ۲ تا ۳هزار بیمار مبتلا به دیابت در این مرکز درمانی خدمات دریافت میکنند.
وی تاکید کرد که مسایل مربوط به سلامت زنان یعنی مسایلی مانند آندومتریوز، تخمدان پلی کیستیک، کمکاری غدد و لاپاراسکوپی در کانون توجه این مرکز درمانی قرار دارد.
وی درباره چالشهای بیمارستانهای فرسوده گفت: ساختمان اصلی بیمارستان که در سال ۶۵ ساخته شده در زمینه زیرساختها با مشکلاتی مواجه است. تیم مدیریت بیمارستان تلاش کرده که در جهت تامین آب، برق و انرژی گام بردارد و به همین دلیل مسایلی مربوط به آب و برق را با نصب منبع ذخیره و نصب ژنراتورها تامین کند. با استفاده از ذخیرهسازی توانستهایم در دسترس نبودن امکانات پیشرفته را تا حدودی جبران کنیم.
وی ادامه داد: ساختمان اصلی بیمارستان که در سال ۱۳۶۵ افتتاح شده در زمینه زیرساختها به بازبینی و اقدام اصلاحی نیاز دارد. در حال حاضر، فاز اول مسایل مربوط به آتشنشانی بیمارستان را انجام دادهایم اما فاز دوم و سوم به بودجه، اعتبار و زیرساختهای لازم نیاز دارد.
این متخصص زنان و زایمان درباره وضعیت سزارین در بیمارستان مهدیه توضیح داد: بررسیها بیانگر این است که حدود ۹هزار عمل جراحی در این مرکز آموزشی، درمانی و پژوهشی انجام میشود که ۵ تا ۶هزار مورد از این تعداد مربوط به زایمان میشود و حدود ۲تا ۳هزار مورد نیز برای سایر اعمال جراحی است.
وی گفت: سیاست کاهش میزان سزارین را در دستور کار قرار دادهایم و براساس دستورالعمل وزارت بهداشت و با کنترلهای دقیقی که انجام میدهیم، زنان را به سوی زایمان طبیعی و خوشایندسازی این زایمان هدایت می کنیم. بلوک زایمان بیمارستان مهدیه ۱۲ اتاق دارد که یک تخت برای هر کدام از این اتاقها در نظر گرفتهایم.
وضعیت زایمان طبیعی در این مرکز درمانی
وی درباره وضعیت زایمان طبیعی در بیمارستان مهدیه اظهار کرد: بررسیها بیانگر این است که با رشد نه چندان زیاد زایمان طبیعی مواجه هستیم؛ به نحوی که میزان رشد سالانه ۰.۸ تا یک درصد را تجربه میکنیم. اگرچه رشد حدود یک درصدی زایمان طبیعی را تجربه میکنیم اما براساس پروتکلهای کشوری باید به رشد ۵ درصدی دست یابیم.
دکتر زادهمدرس با بیان اینکه در مسیر تحقق اهداف زایمان طبیعی با چالشهای متعددی دستوپنجه نرم میکنیم، تصریح کرد: بیمارستان مهدیه، یک بیمارستان ارجاعی در حوزه زایمانهای سخت است و با توجه به داشتن ۴۶ تخت NICU یک مرکز ارجاعی برای نوزادان نارس نیز محسوب میشود.
وی افزود: با توجه به اینکه بیمارستان مهدیه یک مرکز ارجاعی در زمینه زایمان و نوزادان نارس است، زنان بارداری که شرایط پیچیدهای را تجربه میکنند به این مرکز درمانی ارجاع داده میشوند زیرا این مادران به مداخلات سزارین نیاز دارند که این موضوع نرخ سزارین بیمارستان مهدیه را تحت تاثیر قرار میدهد.
رییس بیمارستان مهدیه ادامه داد: گرچه با چالشهای بسیاری در مسیر تحقق اهداف وزارت بهداشت به منظور افزایش زایمان طبیعی مواجه هستیم، اما با تمام وجود تلاش میکنیم تا میزان زایمان طبیعی را افزایش دهیم.
به گفته وی بررسیها بیانگر این است که حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ زایمان به صورت ماهانه در بیمارستان مهدیه انجام میشود که سهم زایمان طبیعی و سزارین به ترتیب حدود ۲۲۰ و ۲۰۰ مورد است. آمار و ارقام ماهانه میزان سزارین و زایمان طبیعی همواره یکسان نیست و در تمام ماههای سال متغیر است.
میزان مطالبات از سازمانهای بیمهگر
وی درباره میزان مطالبات بیمارستان مهدیه از سازمانهای بیمهگر گفت: مطالبات بیمارستان مهدیه از سازمانهای بیمهگر قابل توجه است. بازپرداختی بیمه سلامت نسبت به تامین اجتماعی بهتر است اما به طور کلی میزان مطالبات این بیمارستان از این سازمانهای بیمهگر حدود ۵ تا ۶ ماه است.
دکتر زاده مدرس با بیان اینکه بیمارستانهای تکتخصصی نسبت به سایر بیمارستانهای عمومی درآمد کمتری دارند، گفت: بیمارستان مهدیه، یک بیمارستان تک تخصصی است که خدمات خود را در حوزه زنان ارایه میدهد.
وی افزود: به طور کلی، میزان درآمد بیمارستانهای تکتخصصی از بیمارستانهای عمومی کمتر است؛ به طور مثال، عمده درآمد بیمارستان مهدیه از گروه زنان و زایمان به دست میآید و در حالی که شاید عمده درآمد یک بیمارستان عمومی از محل تصادفات باشد. همچنین درآمدهایی که در خارج از محیط بیمارستان شکل میگیرد و از آن یک مرکز درمانی میشود، چندان شامل حال یک بیمارستان تخصصی زنان نمیشود.
وضعیت درآمدی بیمارستانهای تکتخصصی
دکتر زادهمدرس با بیان اینکه بیمارستانهای تکتخصصی با محدودیت دسترسی به برخی رشتههای تخصصی مواجه هستند، گفت: احتمال دارد بیماری که به یک بیمارستان تکتخصصی مانند بیمارستان مهدیه مراجعه کرده در مدتزمانی که خدمات درمانی را دریافت میکند به یک متخصص کلیه نیاز داشته باشد، اما با توجه به اینکه یک بیمارستان تکتخصصی هستیم، امکان ارایه خدمات در زمینه کلیه را نداریم و باید بیمار را به یک مرکز درمانی دیگر ارجاع دهیم. محدودیت در دسترسی به پزشکان متخصص سایر رشتهها از دیگر چالشهای بیمارستانهای تکتخصصی به حساب میآید.
تلاش برای کاهش میزان مرگومیر مادران
وی با بیان اینکه جوانی جمعیت جزو اولویتهای وزارت بهداشت است، گفت: حفظ سلامت زنان باردار جزو خط قرمزهای وزارت بهداشت است و کاهش مرگومیر مادران را در کانون توجه قرار دادهاند.
دکتر زاده مدرس گفت: کاهش مرگومیر مادران، یکی از شاخصهای پیشرفتهبودن جوامع به حساب میآید؛ منظور این است که هرچه میزان مرگومیر مادران یک جامعه کمتر باشد آن جامعه پیشرفتهتر است و میزان توسعهیافتگی بیشتری دارد. بنابراین طرح احداث مرکز مادران پرخطر را به وزارت بهداشت پیشنهاد دادهایم تا با استفاده از متخصصان ورزیده و بهرهگیری از تجهیزات پیشرفته بتوانیم میزان مرگومیر مادران را کنترل کنیم.
جوانی جمعیت باید به درستی انجام شود
وی با بیان اینکه موضوع جوانی جمعیت باید در یک مسیر درست انجام شود، گفت: اگر جوانی جمعیت در یک مسیر درست انجام شود، میتواند سبب کاهش اتلاف انرژی و بودجه شود.
دکتر زاده مدرس خاطرنشان کرد: دولت سیزدهم، موضوع جوانی جمعیت را مطرح کرد و پیشبینیهای قانونی لازم مانند ایجاد شرایط ایدهال کاری، مرخصی زایمان و جوایز مالی برای موضوع جوانی جمعیت در نظر گرفت. اگرچه ارایه تسهیلات یک اقدام ارزشمند به حساب میآید اما کافی نیست. نکته مهم و اساسی این است که علل عدم تمایل زوجها به فرزندآوری باید شناسایی شود.
این متخصص زنان و زایمان ادامه داد: پرسشهایی مانند «آیا آمار و ارقامی از جوانانی که ازدواج را به تعویق انداختهاند، داریم؟» و «آیا آمار و ارقام دقیق از زوجهایی که سالها ازدواج کردهاند اما فرزندی ندارند در دسترس داریم؟» را مطرح میکنم.
وی افزود: باید علل عدم تمایل به ازدواج و فرزندآوری در جامعه به طور دقیق ریشهیابی شود، نه اینکه مطرح کنند که ایران مانند بسیاری از کشورهای جهان با موضوع سالمندی جمعیت مواجه است.
از سیاستهای جمعیتی گذشته درس بگیریم
رییس بیمارستان مهدیه با بیان اینکه مشکلات کشور ما در برخی حوزهها بسیار عمیق است و باید به طور جدی در کانون توجه قرار گیرد، گفت: موضوع عقیمسازی طی سالهای گذشته مطرح شد و بسیاری افراد نسبت به عقیمسازی اقدام کردند و در حالی که این موضوع نباید اتفاق میافتد. شرایط به نحوی بود که اجازه عقیمسازی به راحتی صادر میشد اما خوشبختانه شرایط تغییر کرده و از عقیمسازی جلوگیری میشود.
وی درباره نقش شرایط اقتصادی بر جوانی جمعیت گفت: شرایط اقتصادی زوجها نیز باید در کانون توجه قرار گیرد. شرایط جامعه نسبت به گذشته تغییر کرده و بسیاری از زنان ایرانی جزو جمعیت شاغل به حساب میآیند.
وی افزود: در حال حاضر، میزان مرخصی زایمان زنان ۹ ماه است که تکافوی نیاز یک کودک نیست و مادر ناچار است فرزند خود را در مهدکودک ثبتنام کند. من بر این باور هستم که بهتر است مرخصی زایمان را افزایش دهند و حدود ۲ سال در نظر گیرند تا کودک در شرایط مناسبی قرار گیرد. همچنین شرایط شغلی و کاری بهتری در اختیار مردان قرار دهیم.
دکتر زاده مدرس با بیان اینکه فرهنگسازی در زمینه جوانی جمعیت نیز بسیار مهم است، گفت: سبک زندگی ایرانیها در گذر زمان تغییر کرده و به همین دلیل با مسایل و مشکلاتی روبرو هستیم که در سالهای گذشته وجود نداشتند. مثلا با افزایش یائسگیهای زودتر از موعد روبرو هستیم.
وی ادامه داد: مشکلات مربوط به ناباروری به یائسگی زودتر از موعد محدود نمیشود بلکه با مسایل و مشکلات در مردان نیز مواجه هستیم. تمام این مسایل و مشکلات در مواردی مانند شرایط تغذیهای، استرس زیاد، بیتحرکی و سبک زندگی نامناسب ریشه دارد.

چالشهایی برای درمان ناباروری در کشور
این متخصص زنان و زایمان با بیان اینکه مسایل و مشکلات مربوط به ناباروری باید مشخص شود، توضیح داد: مباحث متعددی مانند «تخمک اهدایی»، «اهداکنندههای جنین» و «رحم اجارهای» طی ۲۰ تا ۲۵ سال گذشته مطرح شده اما مسایل علمی، حقوقی و فقهی آن همچنان برطرف نشده است.
وی افزود: خوشبختانه، دین اسلام و مذهب شیعه به زوجهایی که مشکلات ناباروری دارند و خواهان فرزندآوری هستند، بسیار کمک میکند. محدودیتهای مذهب شیعه نسبت به مسیحیت و به ویژه کاتولیکها در ارتباط با مسایل مربوط به ناباروری بسیار کمتر است، اما از این شرایط استفاده نکردهایم و این مسایل را قانونی نکردهایم.
اهدای جنین و برخی مشکلات قانونی
وی ادامه داد: شرایطی را در نظر بگیرید که یک زوج خواهان فرزند هستند اما زن نمیتواند بنا به دلایلی از تخمدانهای خود استفاده کند اما از نظر قانونی به این موضوع ورود نکردهایم. قانون کشور ما هنوز شرایط ابوت و پدری را برای افرادی که جنین اهدایی دریافت میکنند، مشخص نکرده و با خلاء قانونی مواجه هستیم و بحث وراث و ارث رسیدن اموال درباره جنین اهدایی بلاتکلیف است.
دکتر زاده مدرس یادآور شد: براساس قوانین کشور، اهدای اسپرم مجاز نیست و یک موضوع قابل قبول است. شرایطی را در نظر بگیرید که یک زوج دچار مشکل ناباوری هستند و مرد نیز علت اصلی ناباوری است. چنین زوجهایی ناچار هستند که از جنین اهدایی استفاده کنند؛ هنگامی که یک جنین به یک زوج اهدا میشود، پدر و مادر ژنتیکی متفاوت هستند اما موضوع ابوت آن جنین اهدایی بلاتکلیف است.
به گفته وی اگر جنین اهدایی در سالهای آینده متوجه شود که پدر و مادر ژنتیکی او، افرادی نیستند که او را بزرگ و تربیت کردهاند با چالشهایی در زمینه ابوت و وراثت روبرو میشود.
رییس بیمارستان مهدیه ادامه داد: اگر مشکلاتی برای زندگی پدر و مادر این کودک به وجود آید و از یکدیگر جدا شوند، چه کسی مسئولیت آن کودک را برعهد دارد، مشخص نیست. اگر کودک از ماهیت خود آگاه شود و دچار مشکلات روحی و روانی شود، مسایل قانونی مربوط به این موضع نیز همچنان نامشخص است.
چالشهای کمتر رحم اجارهای نسبت به اهدای تخمک و جنین
این متخصص زنان و زایمان درباره دیگر چالشهای برخی درمانهای ناباروی گفت: چالشهای رحم اجارهای نسبت به تخمک و جنین اهدایی کمتر است. رحم اجارهای در زمانی اتفاق میافتد که یک زن بنا به دلایل مختلف مانند خارجکردن رحم، شکلنگرفتن ساختمان رحم در بدن، عدم توانایی تحمل بارداری و مسایل دیگر به رحم اجارهای روی میآورند و جنین در رحم یک فرد دیگر که اجاره دهنده است، رشد میکند.
به گفته وی قوانین در ارتباط با رحم اجارهای تا حدودی روشن است و فردی که رحم خود را اجاره داده است از نظر قانونی نمیتواند ادعای مالکیت کند. اگرچه میزان خلاء قانونی در حوزه رحم اجارهای نسبت به تخمک و جنین اهدایی کمتر است اما متاسفانه میزان واسطهها در این حوزه بسیار زیاد است.
ضرورت ورود سازمانها به موضوع اهدای تخمک و جنین
وی درباره مشکلات و چالشهای رحم اجارهای گفت: متاسفانه، هیچ سازمانی در کشور وجود ندارد که نسبت به ثبت اطلاعات رحم اجارهای اقدام کند. موضوع مهم و اساسی این است که ثبت اطلاعات مربوط به رحم اجارهای بسیار مهم و ضروری است تا بدانیم که یک نفر چندبار میتواند رحم خود را اجاره دهد.
دکتر زاده مدرس افزود: باید بدانیم که یک نفر چند بار مجاز است و میتواند تخمک خود را اهدا کند. اگرچه ثبت اطلاعات مربوط به تخمک و رحم اجارهای بسیار ضروری است، اما متاسفانه اطلاعاتی در این زمینه در اختیار نداریم. به طور قطع، نمیتوان از چالشهای این حوزه جلوگیری کرد اما با استفاده از راهکاری قانونی میتوان این حوزه را مدیریت کرد.
درمان ناباروری پس از درمان سرطان / شایعترین سرطانها در میان زنان
این متخصص زنان و زایمان با بیان اینکه حفظ باروری از دیگر چالشهای حوزه درمان ناباروری به حساب میآید، توضیح داد: متاسفانه، سن بروز سرطان در کشور کاهش یافته و بسیاری از زنان در ۳۰ تا ۴۰ سالگی به سرطان به ویژه سرطان پستان مبتلا میشوند. افزایش موارد ابتلا به سرطان به معنای رشد بالای ابتلا به سرطان نیست، بلکه به دلیل افزایش جمعیت در دهه ۶۰ است. بررسی هرم و ساختار جمعیتی بیانگر این است که انفجار جمعیت را در دهه ۶۰ تجربه کردهایم، آمار و ارقام مبتلایان به سرطان تحت تاثیر قرار گرفته است.
وی درباره درمان باروری مبتلایان به سرطان گفت: بیمارستان مهدیه در حوزه باروری مبتلایان به سرطان فعال است. پیش از آغاز شیمیدرمانی، تخمک یا جنین یک فرد مبتلا به سرطان فریز میشود و پس از درمان بیماری و دستیابی به شرایط پایدار، درمان ناباروری انجام میشود. متاسفانه، اگر یک فرد در دوران بارداری خود به سرطان مبتلا و بیماری وی تشخیص داده شود، جزو مادران پرخطر به حساب میآید. چالشهای بسیاری درباره سرطان و باروری وجود دارد که باید در کانون توجه قرار گیرد و به آن پاسخ داده شود.
دکتر زادهمدرس درباره سرطانهای شایع در میان زنان گفت: سرطان پستان، دهانه رحم و تخمدان که جزو سرطانهای شایع زنان است، باید در کانون توجه قرار گیرند و درمان این سرطانها و بارداری پس از درمان این بیماریها به کار تیمی نیاز دارد و باید در دستور کار وزارت بهداشت قرار گیرد.
وضعیت رشد جمعیت در کشور/ زنگ هشدار نرخ رشد جمعیت «صفر» برای ایران
این متخصص زنان و زایمان درباره ضرورت غربالگریهای پیش از زایمان نیز اظهار کرد: غربالگریهای پیش از زایمان یکی دیگر از چالشهای افزایش و جوانی جمعیت است که باید چندجانبه در کانون توجه قرار گیرد و درباره آن چارهاندیشی کرد. موضوع جوانی جمعیت حدود چهار سال پیش مطرح شد و از منفی شدن رشد جمعیت و سالمندی کشور سخن به میان آمد. شرایط خانوادهها نسبت به دهه ۶۰ تغییر کرده، شرایط به نحوی بود که خانوادهها در دهه ۶۰ حداقل ۲ فرزند داشتند اما شرایط خانوادهها در این روزها تغییر کرده و زوجها ترجیح میدند که فرزندی نداشته باشند یا یک فرزند داشته باشند.
وی ادامه داد: اگر روند رشد جمعیت با سرعت کنونی ادامه داشته باشد، نرخ رشد جمعیت در سال ۱۴۲۰، «صفر» میشود. روند رشد جمعیت کمی رو به رشد است اما با آنچه که باید باشد، فاصله دارد. اگرچه رشد جمعیت در شرایط کنونی بسیار مهم است اما نباید جمعیت را به هر نحوی افزایش دهیم. غربالگری پیش از زایمان، یک موضوع علمی است و در تمام کشورهای جهان مطرح است.
ضرورت اجرای غربالگریهای پیش از زایمان
رییس بیمارستان مهدیه با بیان اینکه سن باروری کشور در حال افزایش است، بر لزوم اجرای غربالگریهای پیش از زایمان تاکید کرد.
انتهای پیام/
کدخبرنگار: 7700س.ع